Вершы беларускіх паэтаў. Вершы пра хлеб на беларускай мове

Я жыву без цябе вельмі доўгаНа працягу ўжо некалькі год.Пазабыць цябе трэба напэўнаНе варошыць таго , што было.Прыпеў:Зорку шукаю , зорку шукаюЯк свой загублены лёс.І ўспамінаю, і ўспамінаюЯк табе юнай прынёс.Вочы зіялі , вочы зіяліБыццам та зорка ўначыНебу тады мы з табой абяцаліЗорку сваю зберагчы.

Успамінаю цябе днём і ноччуУспамінаю у цяжкія дні.І хачу да цябе дакрануцца

Няма настрою у АкімаКуды падзеўся , дзе прапаў?Яго згубіў ты можа сёння ,Калі на вуліцы гуляў?

Сядзіць засумлены АкімПавесіўшы свой нос.Чытае мама кніжку з імКрыху паспі сынок.

Стаміўся з бабушкай унучокГуляя ў сняжкі.Спацеў ён так, што аж прамокТаму настрой цяжкі.

Паспіш крыху і атдахнешТак набярэшся сіл.У сне таксама падрасцешІ сон яго змарыў.

Вось і вясёлы наш Акім

Мышка спіць у сваей норцыСпіцца ў дупле вавёрцы.Смачна спіцца і кратуЁн у зямлі зрабіў нару.

Спіць мядзьведзь абняўшы лапуСмокча смачна касалапы.І лісічка па утруСпіць абняўшы дзетвару.

Спіць таксама і бабёрЁн у вадзе настроіў нор.Спіць барсук , і спіць янотУ звярэй няма турбот.

Ты ж таксама засыпайВочкі ноччу закрывай .Спяць усе ужо звяры

Дзень распаўся на прысак,камары таўкуць мак,і лунае нарцысаўдаўкі водар і смак.

Месяц трапіў у пасткувечаровай пары.Прачынаюцца казкіна заснулым двары.

Нас Бадзюля гукае,у гушчар Блуд вядзе,касны крылы ўзнімаюць,Жэўжык сеткі прадзе.

На нізінным пакосе –слёз крынічны падман,у русалчыны косысны ўплятае туман.

То Пярэсна смяецца,наганяючы сум,

Ці васількі , а ці валошкіЗбіраў Васіль да самай ночкі.Збіраў у кошык ля ракіДля Васілісы пялёстачкі.

Яны ж свяціліся над ракойСваей нябёснай сінявой.І чай пахучым стане трошкіКалі ў ім цвітуць валошкі.

Зімой настрой падыме чайЗ яго валошкі не выбірай.Іх завары яшчэ разокІ адпраўляй у тармасок.

Яны ж табе напомняць летаІ іх цяплом будзеш сагрэта.

"Пра ўсе раскажа.."Стаіць,нікога не чапаеПакуль ніхто не ўключаеЯк закрануў,пішы прапаўНібы ў багну ты папаўПра ўсе раскажа,многа хлусіцьРэкламу "гнаць"часамі мусіцьІ што там новага ў свецеНа нашай матухне-планецеДзе войны,голад і нястачаХто ўхапіў за хвост ўдачуХто з кім развеўся,пажаніўсяЯкі артыст за грошы біўся

Ня будзе чыстага ліста,Мінулае не памірае,I як адмовіцца ад самога сябе,Як кінуць жменю ў сваю магілу.Зменяюсь, пазнаючы свет,Жыву, нясучы вопыт за плячыма…

Ля вогнішч начлежных і ля чуу́

Ты ўсе маўчыш...А мне няма выратавання,хоць i чакаю на "Чаму?" адказу звыш,і галашу: "Прыйдзі, маё Ты Спадзяванне,на крык душы! Яна знямогла ў пакаянннi!Суцеш з'яўленнем! Датыкніся — i суціш!"

I не маўчы,малю! Нiхто на гэтым свецеяк Ты не ўцешыць — аніколі, анічым.Дазволь i мне падчас нападку беспрасвеццяля ног Тваіх згубiць сябе, знайсцi i стрэціць

Імкнуўся спатоліць я смагуапоўдні гарачага лета –зачэрпнуў лясной прахалоды.Вада пралілася скрозь пальцыў крупчасты і друзлы пясок.

Імкнуўся спатоліць я смагукахання. Падатныя вусныпакрыў пацалункамі шчодра,а шчасце багата лілосяскрозь пальцы ў нястрымны ручай.

Імкнуўся спатоліць я прагупраўдзівых, утоеных ведаў,а словы і тэзы чужыяабрынулі неспадзявана

Мая малая радзіма

Малая радзіма мая –вялікая, слаўная Ліда,з якою я сэрца спаяў,з якою душа мая зліта.

Радзіма малая мая –дзе замак стары Гедымінаглядзіць, у мінулым ваяр,у сіняе возера мірна.

Малая радзіма мая –дзе ціхая рэчка Лідзейкавіецца, нібыта змяя;дзе “лакі”, “малочка”, “ліцейка”…

Радзіма малая мая –дзе шмат прадпрыемстваў працуе.Вядомая ў многіх краях

Асяніны... Асяніны...Стыне сэрца азярыны.Пачарнеў лісток асіныУ прагалінах ракіт...Успаміны...Успаміны...Як не ўзорваныя міныНа балоце ў журавінах...Восень, думкі і блакіт...

© Copyright: Людмила Воронова Супрун, 2018Свидетельство о публикации №118112005264

"Туман"Туман раптоўна пахаваеПад шэрым полагам дамыПад ім нябесаў сінь знікаеІ цьмяна свецяць ліхтарыУ лабірынце сонных вуліцТуман сустрэне і прытуліцьУ гэтай белай цішыніПаўзуць самотлівыя дніДажджы змяняе мокры снегЧас запаволіў шпаркі бегСярод навісшых шэрых хмарДаўно не бачна сонца тварЕсць у тумане нейкі сум

"Новагодні дзіцячы"Весялімся мы сягонняВакол елкі навагодняйПраз мяцель і снег глыбокіУ госьці к нам прыйшла здалекуЦацкі,зорачкі,сняжынкіУпрыгожваюць галінкіДзед Мароз не за гараміНовы Год сустрэне з намі.

Вецер шэпчаабсыпістамулісцю.Лісце шэпчазакалыханамусаду.Твае вуснышэпчуцьмне пяшчотна.Шэпт.Шэпт.Бясконцы шэпт.Не сысці б мне з розумуад шчасця.

Я іду пілігрымамЯ іду пілігрымамПа жыццёвых дарогах,Не хаваюсь за грымамАд людзей і ад Бога.На пагорку высокімНа хвілінку спынюся,Хатцы мілай бацькоўскайда зямлі пакланюся…Аддыхну ў дуброве,Да зямлі прытулюся,І вадзіцы свянцонайЯ з крынічкі нап’юся.Я іду пілігрымамПа крутой пуцявіне,Хтосьці кветку працягне,Хтосьці словам злым кіне.Я іду пілігрымамНебам шлях мой машчоны…

Я хацеў здаволіць смагу.

Жарты ружы вятроў: пахне крыкам і фугаю,Скрыпкі восеньскіх студняў,Брагі журба.Яблыкаў у траве разгубленасцьСлухаю.Дзён малацьба.

Рызы на цвік, рыззё – цвіркунам, і каб зорныя слівы,Зрэнкі чорнага перцу, часнок, калыханкі заранак.Дождж пасталеў і пайшоў, і мы пойдзем на ловы,Ловы вятроўУ галлі паламаных маланак.

Што такое Радзіма?Гэта пах верасоўМіж дубраваў цяністыхІ бясконцых лясоў,Гэта безліч блакітуНад палеткамі льноў,Хараство аксамітуЖоўтых ніў і палёў..Што такое Радзіма?Гэта крык жураўлеўУ бялёсым туманеЗадумленных палёў...Гэта ціхая песняШто ліецца без слоўПад жывыя напевыБелакрылых буслоў..Што такое Радзіма?Гэта квецень садоўІ дураслівы вецер

"Душа"Ці есць яна на самай справе?Ніхто не бачыў,кажуць есцьЯна як постаць у туманеЖыве ў кожнага як госцьДуша хаваецца ў пяткіКалі яе перапужацьІ ўцякае без аглядкіБяжыць яна,не перагнацьІ колер розны яна маеАдна празрыстая-крыштальДругая цемная такаяЯк быццам чорная вуальКалі нам цяжка і сумуемКалі нам горка і баліць

"Бацькоўскі дом"Мы ўсе з далекага дзяцінстваДзе грэла нас каханне маціДзе дух ад печанага хлебаСтаяў амаль у кожнай хацеДзе безклапотны,басаногіТы мераў пыльныя дарогіТаго маленства даўні пахЛяціць за намі нібы птахВянок цыбулі,што ля печыКалодзеж з чыстаю вадойШто засталося ў далечыУ думках мы няслі з сабойНе адарваць як пупавіну

И всё здесь повторяется.И всё здесь неповторно.Ничто не возвращаетсяВ круженье иллюзорном.Л.Воронова

Асенні сум... Фіранкі, нібы краты...Накрыла бездань шэрая прасцяг.Імжою подых восені працяты,І грэе голуб пер’ем мокры дах.

Не б’юцца ў вокны рэхам гукі колаў,

Мільгае сонца праз лістотуУ старым яблыневым садзе.І нехта шалік з пазалотыЯкраз на плечы мне прыладзіў.

Нібы царыцаю гуляю.Кружуся ў небе,лісце,птушках.Далоні сонцу падстаўляю,-Яшчэ на променьках пагушкай!

Прыняўшы вечаровы душ,Ноч па аблоках,Надзеўшы зорны капялюшЛічыла крокі.

І шляхам млечнымГэта ноч усё гуляла.Чароўны вальсавы матыўНам напявала.

А маладзік глядзеў уследІ хваляваўся.Ён рыхтаваў ёй кампліментДы...Ўстрымаўся.

Ну,давай!Ну,давй!Ірві струну!На гітары сваёй размаўляй.У чорным воку я бачу ману,Ды жадання ўжо цераз край.

Па падлозе абцас вырабляе,Квет злятае з чырвоных спадніц.Як жа страсна цыган гэты грае,Быццам жар абдае навальніц.

І здаецца няма ужо моцы.Але нехта крычыць:"Ну,яшчэ!"Ну, давай,распалі свае сонца,Хай мне сэрца яно апячэ!

Са святой нядзелькаю!Тчэ зіма кудзельку.Скора будзе у зямліБелая пасцелька.

Крохкі лёд на лужыцахСвеціцца хрусталікам.А сняжок балуецца,-Сыпле на ліхтарыкі.

На дамы,на вуліцы.І на лыпы елачак.І,здаецца,кружыццаКарагод паненачак.

Карагод паненачакУ беленькіх хусцінках.У кроснавых сукеначкахСрэбныя сняжынкі.

Вы не чулі?Вы не чулі?Восень ласкавай матуляйЗаспявала:"Люлі-люлі"

У садок нас павяла.Гамачок з галін спляла.Каляровы дыванокПасцяліла каля ног.

А вятрыска,яе брат,Пагайдаць нас будзе рад."Пройдзе усе...",-пяе яна.І прысніцца нам вясна.

У далекім ляскуЖыве Чэсік-лясун.У куфэрку ягоТолькі сум,толькі сум.

Пашкадуйце яго,Расчаруйце яго.Патанцуйце вы з імЗ сумным Чэсем лясным.

Стане ён танцаваць,Стане песні спяваць,І ніколі не будзеУжо сумаваць!

У шторах пажоўклых,Ля схаладнелай шыбыСтогне душа, ці то песня мая тоне?Сум невымоўны,Боль несціханы нібы,Вецер уздыхіГоніцьПа падваконні.

Анёл завітаў у госці.Ніхто, насамрэч, не заўважыўягоную кволую постаць:бацька свіную шынку ўзважваў,маці гусака абскубала,суседу на глупства часу бракуе,а суседка сказалашто анёл яе не хвалюе.А ты спачывала ў высокіх аблоках,раскінуўшы рукі, як белыя крылы,глядзела ў раскрытае вечнае небаі здавалася існым анёлам.

Там, за рэчкай, у барыПасяліўся нехта,Ён – як сон маёй пары,Ці як рыфма верша.

Цэлы дзень мяне дзяржыцьУ палоне думак,І гаворыць, як мне жыць,Дзе мой шлях-кірунак.

Успаміны прывяліДа бацькоўскай хаты,Адгукнуліся ў барыГулкім стукам дзятла.

Птушка сведчая, скажы,Што хвалюе дрэва,Можа, заклікі з вышынь:Пакланіцца трэба?

Дзесьці тут спакон трымаўСялянін сялібу,

Смерць ксяндза Адама ФалькоўскагаУ памяць аб падзеях 1863 годаКсёндз Адам Фалькоўскі, пробашч парафіі ў Ішчолне Лідскага павета, быў расстраляны 24 чэрвеня 1863 года за тое, што ў час імшы зачытаў маніфест Народнага ўрада і заклікаў прыхаджан да ўдзелу ў паўстанні. Сёння на тым месцы, дзе пахаваны ксёндз (тэрыторыя сучаснага парку культуры і адпачынку ў Лідзе), знаходзіцца памятны знак.

Ты граешзвычайныя гамы,выцягваеш гукіз актаваў.Лаўлю іху снежаньскай крупцыслязінкамі лістапада.

Хайзойдзецца рогатамвецер,акрэсліўшы формыакордаў.Ён ведае:розныя сэнсымы гукамішчасна яднаем.

І ты не хвалюйся,гарэза,калі што няўдаласыграеш –свабодунячутнага гукуя ў літарыпазбіраю.

Беражы чысціню нашай мовыАд заморскіх і варварскіх слоў.Продкам нашым яны не знаёмыяНам нятрэба замежных вятроў!

Наша мова багатая , гібкаяІ гучыць быццам звон ручайка .Яна потам з крывёю дабытаяПустазелля ў мове няма.

І дарэчы яна старажытнаяСярод нашых славянскіх усіх моў,У конкурсе самая мілагучнаяЎ ёй існуе ад сэрца любоў.

Сцеражы , беражы ад нападкаў яе

Ходзяць хвалі на пpасторы,Ці то поле, ці то моpа - сіні лён.Нібы песня, над палямиНібы неба пад нагамі- сіні лён.

Ціхім шоpахам пpыбояЗаручыў мяне з табою -сіні лён.Зноў мне сэpца pазтpывожыўHа вочы твае падобны- сіні лён.Прыпеў:Бо ён чароўнік- сіні лён,І зноў нам казкі дорыць ён,І наяве ўвесь міp напоўнен з наміМожа ён жартуе з намі - сіні лён.

Гарыць агеньчык- сіні лён,

Беражы чысціню нашай мовыАд заморскіх і варварскіх слоў.Продкам нашым яны не знаёмыяНам нятрэба замежных вятроў!

Наша мова багатая , гібкаяІ гучыць быццам звон ручайка .Яна потам з крывёю дабытаяПустазелля ў мове няма.

І дарэчы яна старажытнаяСярод нашых славянскіх усіх моў,У конкурсе самая мілагучнаяЎ ёй існуе ад сэрца любоў.

Сцеражы , беражы ад нападкаў яе

Льецца і льецца, нібы гады,У чыстых крыніцах цуд гэтай вадыНе замуцімы і глыбакіУ пушчах палескіх б'юць крыніцы.Устань раніцою і паглядзі:Б'ецца ў крыніцах агеньчык зары;Вечарам познім, ноччу густойМожна і зоркі крануць тут рукой.Чорныя хмары ценем прайдуць -Як наляцелі, так і сыдуцьЛьюцца крыніцы, і ніколіНе замуціцца цуд гэтай вады.Льецца і льецца, нібы гады,

"Хадзем".

Я азіраюся. Не пазнаю твару.За агароджаю саду стаіць дзяўчына,Плямінкі сонца мігцяць на яе абліччы.

Цёпла бруіцца паветра паўсоннай мары,Голас знаёмы ціхутка, ласкава кліча.

На яе пазіраю,Вырваная з хваляванняў.Не магу прыгадаць, хто янаі як у мой сон прыкрочыла.РаптамЯна ўсміхаецца -Так лагодна і шчыра,

Ухапіўшы крыламі блакіту,Прызямліўся срэбраны каўчэг.Мы выходзім парамі па трапе.Прамільгнулі радасныя твары.

Сёння мы вярнуліся з нябёсаў –Не далі застацца там грахі.Сцюардэса ў форменнай спадніцыАддае нас смогу і бетону.

Дзе натоўп імкнецца да падземкі,Развітальны погляд падыму:Ці паспелі помнікі з’явіццаЗ мармуровых, пёрыстых аблокаў?

Вылятаюць іскры з-пад абцасаў:Каралеўна па зямлі ідзе.Падпяваюць фуры гучным басамКаля прадпрыемства грамадзе.

А яна ўпэўнена штурмуеМетры да любімай прахадной.Да правычнай завадзі вяслуе,Затаіўшы ў сэрцы неспакой.

Грацыёзная, прамая спіна.Позірк ясны акрыляе свет.Не адзін распешчаны мыжчынаЗ захапленнем пазірае ўслед.

Паспявае ўсё яна як трэба:Кіраваць, любіць, жыццё тварыць.

Галінка на сцюжыАдна галінка кволая на сцюжы.І дзе той паратунак адшукаць?Няспынна снег над садам кружыць, кружыцьІ немагчыма слоту зваяваць.

Адна галінка, дзе выратаванне,Дзе выйсце з лабірынта, дзе яно?На жаль, не лечыць проста шкадаванне,Кадлі бяда пастукае ў акно.

Чарговы дзень на досвітку прачнецца.Чарговы дзень, пашлі надзею мне.Баліць нясцерпна трапяткое сэрца,

Ліст у калісьціЯ табе не пісала,Што дождж барабаніў па лісці.І што сум барабаніў па скронях, як дождж.Я пішу табе ліст у сваё дарагое калісьці.Ты прыедзеш---На крок ад маршруту здарож.Бачыш: вырас наш клён,Восень грэецца ў барве лістоты.А ў сэрцы тваімЦі гарыць хоць іскрынка цяпла?Мне здаецца,Што там , у цішы, каля нашага плота5Мая шчырасць і светласць навек адышла.

Калі ад працы цела нема ныеІ сонейка шыбуе на спачын,Душа плыве ў ваколіцы святыяМаіх бясконца дарагіх мясцін.

Там дрэмле вёсачка ля чыстай рэчкі,Яе гайдаюць ціха туманы.І ветрык малады – пяюн адвечны –Прыносіць шчодра летуценні-сны.

Спачну ў цішы чаромхавага раю,Дзе конікі трашчаць да хрыпаты,Дзе зоркі вечар, бы гады, гайдаеІ ўзводзіць таямнічыя масты.

Я захаплюся прыгажосці морам,

На тваіх плячах, Радзіма, цяжар часу.У тваіх вачах рашучы ўздым.У тваіх руках палітра красакІ прастор з багаццем баравін.

Ільняных палёў тваіх сінечаЦягне да сябе, нібы магніт.І ўзрывае душу ў ціхі вечарСветлых, ясных думак дынаміт.

Па тваіх сцяжынках аж да сконуМне цікава па жыцці блукаць.І насіць у сэрцы чысты гонарЗа твае палі і сенажаць.

За твае чысцюткія крыніцы,

Дзяўчаты ад яго ўсмешкі млелі,І кожная ўздыхала ўпотай,Ды адгушкалі светлыя арэлі:Ваенкамат, камісія і … боты.

Ён не хаваўся па задворках вёскі,Не выбіраў сабе бясхмарны стан.Недаравальнай явы адгалоскі…Як прыгавор: “Служы. Афганістан.”

І ён служыў сумленна і адданаНа той зямлі, што смерць нясла і слёзы.Як падарунак кожны новы ранакСярод пустыні і суровай прозы.

Мы блукалі з табой па купальскіх сцяжынах,Прысмак ночы клубіўся ля соннай ракі.Шчодра час нам дарыў залатыя хвіліны,Дзе запальвалі росы ў лугах светлякі.

Не шукалі мы папараць –кветку з табою,Ды яна і зусім не патрэбна была,Бо шчасліваю згадкай над ціхай вадоюЛетуценная мроя мая, нібы лодка, плыла.

Гаманіла тваё хваляванне нязвязнаю мовай,Асыпаліся ўсмешкі зусім незаўважна ў ваду,

Паўночна-захадны край!Панямоньне, Падзьвіньне, ПабужжаІ Падняпроў’е аддай,Як зможа цябе хто адужаць.

Вякі безупынна ляцяць,Руйнуючы замчышчаў цэглуІ лунае ад іх адзін сьцягТабе бел-чырвона-белы:

Сьцяг змаганьня і волі,Сьцяг вялікіх надзей,Рэе з грунвальдскай погоніНеўміруча да нашых дней.

Паўночна-захадны край!Свае рэкі, балоты, азёрыПад сьцягам набытым трымай,

Кінь мне яблык з сада.Ён тугі такі.Я яму так рада,Бо з тваёй рукі.

Паляціць барвовы,Падалом злаўлю.А яшчэ тры словы:"Я цябе Люблю!"

Ядвізе Паплаўскай

Каляровы клен за акном стаіцьКаляровы клен на мяне глядзіць.Фарбавы настрой,восеньскі настойСэрца супакой.

Каляровы клен,годзе сумаваць.Каляровы клен,я хачу гуляць.Ты пасыпь мяне сонечным лістомЗалатым руном.

Я ружовы ліст да неба паднясу,Завярну у яго зорную слязу.Хай мне будзе знак шчодрасці нябёсСпачувальных слёз.

Каляровы клён за акном стаіць.

Глагол-часціна мовы,якая адказвае на пытанне:што рабіць

***Насупраць дзверы.І з кватэрыЯны вядуць у шумны свет.Нагою я прыступкі мераюУ чужы трапляю чыйсці след.

Другою мне здаецца вуліца.Крок прыпыняю.Вецер у твар.І абаронна вочы жмураццаВузейшім робячы абшар.

Так адчувае сутнасць новае.Уключае розум,сэрца,слых.У глыбіні душу выхоўвае,Яе хавае ад чужых.

Ты пачні,а там адчуем,-А ці ёсць сугучны тон.Можна тэму браць любую,Тоькі б не сфальшывіў ён.

Тон высокага гучання,Як апошняя струна.Будзе чутна і ў растанні,Як вібрыруе яна.

На гэтым чорным дыване,Што ноч расцягвае над дахамНібыта хто пусціў з замахамБелёса поўня палыхне.

А ты стаіш пад той мішэнню,У грудзях баліць,- не прадыхнуць.І зоры кулямі імгненняўЗдаецца праз цябе лятуць.